Dauði Róberts Dziekanskis

                             Skelfilegur dauðdagi pólska innflytjandans Róberts Dziekanskis á flugvellinum í Vancouver í Kanada hefur vakið hörð viðbrögð og óhug um allan heim – sem vonlegt er.Róbert sem var fertugur, starfaði sem byggingaverkamaður í Póllandi, en móðir hans, Zofia, flutti fyrir tveimur árum til Kanada.  Þar ætlaði hún að koma sér fyrir og síðan kæmi einkasonur hennar til hennar.  Zofia leigði sér húsnæði, fór á enskunámskeið og stundaði tvöfalda vinnu til að safna fyrir fargjaldi sonar síns frá Póllandi til Kanada.  Róbert lagði líka til hliðar allt sem hann átti aflögu.Loks rann upp sá dagur að Róbert færi til Kanada.  Hann hlakkaði mikið til að hitta móður sína, en kveið sannarlega fyrir ferðalaginu því hann hafði aldrei ferðast einn síns liðs áður og heldur aldrei komið um borð í flugvél. Hann var snyrtilega klæddur, í ljósum buxum og jakka og nýjum íþróttaskóm.  Hann var að leggja í langþráða ferð til að hefja nýtt líf á nýjum stað.  En sá draumur breyttist í martröð.Ferðin gekk áfallalaust þar til Róbert lenti á flugvellinum í Vancouver í Kanada.  Fyrir tilviljun og kannski vegna þess að hann var allsendis óvanur flugvöllum, lenti hann inni á öryggissvæði á flugvellinum, þaðan sem hann komst hvergi.  Þar beið hann aleinn og hjálparvana í heila 10 tíma og gat hvorki fengið að borða né drekka.  Hann var örþreyttur og ringaður og örvænting hans óx eftir því sem tíminn leið.  Hann vissi ekki hvers vegna hann var fastur í þessum sal og ekkert bólaði á móður hans.  Hvað hafði komið fyrir hana? Var hún kannski farin af því hún fann hann ekki?  Hann vissi ekki að móðir hans var að leita hans á flugvellinum skammt frá þar sem hann var innilokaður.  Hún skrifaði nafn sitt á miða og bað starfsfólk um að kanna hvort sonur hennar væri staddur á flugvellinum.17 milljónir manna ferðast um flugvellinn í  Vancouver á ári hverju og það hefði mátt ætla að starfsmenn væru vanir að bregðast við vandamálum ferðamanna sem ekki tala ensku, því til Kanada kemur gríðarlegur fjöldi innflytjenda.  En enginn kom Róbert til aðstoðar. Loks er honum öllum lokið.  Hann kemst í uppnám og hrópar eitthvað á pólsku og nærstaddir farþegar, utan salarins, reyna að spyrja hvers lenskur hann sé, en án árangurs. Farþegi með myndbandstökutæki, sem er staddur utan salarins, myndar atburðarásina í gegnum glugga.  Örvænting Róberts er auðsæ og vaxandi.  Hann æðir um eins og dýr í búri og þurrkar tár af kinnum í ermarnar á jakkanum sínum.  Loks kastar hann stól í glugga í örvilnan og bræði.  Þá koma þrir öryggisverðir og ganga ógnandi að honum, vopnaðir raflostsbyssum og í skotheldum vestum.  Myndbandsupptakan er sönnun þess að öryggisverðirnir réðust að Róbert með raflostsbyssu innan við mínútu eftir að þeir umkringdu hann. Það liðu nákvæmlega 24 sekúndur.  Og þeir réðust á Róbert þrátt fyrir að vandséð væri að hann gæti reynst þremur fílefldum og vopnuðum vörðum mjög hættulegur.  Þeir sýndu enga tilburði til að róa hann eða sýna honum minnstu vinsemd með fasi eða tali.  Róbert hrópaði á hjálp á pólsku.  Það voru hans hinstu orð því hann lést um fjórum mínútum eftir að öryggisverðirnir skutu hann nokkrum skelfilega sársaukafullum rafmagnsskotum og héldu honum föstum með fantatökum.  Einn þeirra lagðist með hnéð yfir hálsinn á Róbert, þrykkti honum í gólfið og hélt honum þar föstum.  Krufning leiddi í ljós að Róbert hafði ekki verið undir áhrifum áfengis eða fíkniefna.Því miður er þetta sönn saga um ótrúlegt ofbeldi.  Og þetta var í fréttum fyrir nokkrum dögum.  Ég vona að myndbandið um dauða Róberts Dziekanski verði sýnt öllum þeim sem hyggjast stunda öryggis- eða löggæslu til varnaðar, svo slíkt og annað eins endurtaki sig ekki.  Það hefur verið rætt um að þörf sé á raflostsbyssum við löggæslu hér á landi. Ég vara eindregið við því og efast stórlega um að það sé skynsamlegt.  Við skulum ávallt hafa hugfast að vopn eru hættulegust í höndum misviturra manna sem kunna ekki með þau að fara.

Rjúpnaveiðin í haust

Umhverfisráðherra, Þórunn Sveinbjarnardóttir, tilkynnti um miðjan september að rjúpnaveiðitímabilið í haust skuli standa frá 1. til 30. nóvember. Mælt er með því að veiddir verði að hámarki 38.000 fuglar. Ákvörðun ráðherra byggir á mati Náttúrufræðistofnunar Íslands á veiðiþoli rjúpnastofnsins og mati Umhverfisstofnunar á heildarveiði árið 2006.   Íslenski rjúpnastofninn er veikur og hefur átt undir högg að sækja. Því er full ástæða til að hafa áhyggjur af stöðu hans og mikilvægt að haga stjórnun veiðanna þannig að þær séu sjálfbærar og að við gerum allt sem hægt er til að byggja stofninn upp aftur.  Miðað við fyrri reynslu af rjúpnastofninum í niðursveiflum, mun rjúpu fækka næstu þrjú til fjögur árin og veiðiþol stofnsins minnka að sama skapi. Því hefur verið ákveðið að minnka rjúpnaveiði enn frekar í ár en gert hefur verið undanfarin ár og er það vel.Nánari skilmálar eru eftirfarandi:

• Veiðidagar verða alls 18 á tímabilinu 1. til 30. nóvember.
• Veiðar verða heimilaðar fimmtudaga, föstudaga, laugardaga og sunnudaga.
• Sölubann gildir áfram á rjúpu og rjúpnaafurðum.
• Áfram verður u.þ.b. 2.600 ferkílómetra svæði á Suðvesturlandi friðað fyrir veiði
• Veiðimenn verða sem fyrr hvattir til að stunda hófsamar og ábyrgar veiðar.
• Virkt eftirlit verður með veiðunum á landi og úr lofti eftir því sem kostur er.

Fáir veiðidagar á stuttu tímabili

Allur er varinn góður og friðunaraðgerðir ráðherra eru nauðsynlegar.  Árið 2006 voru veiðidagar alls 26 en árið þar á undan, 2005, voru þeir 45.  Það er áhyggjuefni hve veiðidagar eru fáir í ár, einungis 18 dagar, sem þýðir að fólk fer á veiðar jafnvel þó veðurútlit sé mjög óhagstætt.  Og í nóvember eru veður oft válynd.  Með því að leyfa veiðar yfirhöfuð í haust, þó dagarnir séu fáir, er þó líkur á að veiðimenn treysti því að veiðar verði leyfðar að einhverju marki á hverju ári og það dregur úr því að þeir reyni að veiða mikið til þess eins að eiga varabirgðir til næstu ára í frysti.Ýmsar tillögur hafa komið fram um skipulag veiða, s.s. að úthluta hverjum veiðimanni kvóta.  Það er hætt við að einhvers konar ,,verslun” yrði fljót að myndast með þann kvóta eins og í stóra kvótakerfinu okkar og það er ekki fýsilegur kostur.  Hins vegar má velta því fyrir sér hvort hefði mátt hafa meiri sveigjanleika varðandi þessa 18 leyfilegu veiðidaga eftir veðri, því það er ekki ólíklegt að nokkuð margir þeirra nýtist alls ekki vegna veðurs.Það kemur einstaka sinnum fyrir, þegar þúsundir manna ganga til rjúpna á haustin, að kalla þarf út björgunarsveitir til að leita einhverra og það er meiri hætta á slíku þegar veður er vont.  Þá upphefst alltaf sami söngurinn í fjölmiðlum, að rjúpnaskyttur eigi að borga sjálfar fyrir leitina!  Samt er það svo að allt árið er leitað að fjallgöngufólki, án þess að sama krafa sé sett fram.

Verður almenningsíþrótt að fokdýrum lúxus?

Rjúpnaveiðar hafa hingað til verið stundaðar af almenningi á Íslandi, fólki úr öllum stéttum, um allt land.  Nú eru hins vegar blikur á lofti, og frést hefur að veiðilendur séu leigðar á hundruðir þúsunda, fyrir gæsa- og rjúpnaveiði.  Það er mjög miður ef þessi náttúrulega, takmarkaða auðlind þjóðarinnar verður seld hæstbjóðendum.  En við verðum líka að vernda þau gæði sem fuglastofnarnir eru, ef við ætlum að njóta þerra. Atvinnumennska á ekki að vera tengd þessum veiðum.  Eftirspurn eftir rjúpu fyrir jólin er gríðarleg og þá hefur svartamarkaður með rjúpu blómstrað með tilheyrandi ofurverði.  Við því er aðeins eitt svar:  Að flytja inn meira af erlendri villibráð og bjóða hana á betra verði í verslunum.  Það verður seint of brýnt fyrir veiðimönnum að gæta hófs og veiða bara fyrir sig og sína fjölskyldu.

Höfundur er rjúpnaskytta.                       

Húsunum verður ekki bjargað

Á borgarstjórnarfundi í dag urðu miklar umræður um húsin við Laugaveg 4-6.  Borin var upp til atkvæða tilaga VG og F-lista sem áður hafði verið felld í borgarráði um að borgin keypti húsin til að hægt væri að varðveita þau í því sem næst upprunalegri mynd.  Tillagan var felld af meirihluta Sjálfstæðisflokks og Framsóknar og þar með er endanlega útséð um að húsunum verði bjargað.  Auk mín og fulltrúa VG, studdi Oddný Sturludóttir tillöguna, en Dagur B. Eggertsson og Björk Vilhelmsdóttir sátu hjá.

Þegar niðurstaða atkvæðagreiðslunnar lá fyrir, lögðu F-listi og VG fram eftirfarandi bókun:

Borgaryfirvöldum ber öðrum fremur að standa vörð um menningarsögu borgarinnar. Menningarsaga Reykjavíkur er vörðuð húsum á borð við Laugaveg 4 og 6 og væru þau færð í upprunalegt horf myndu þau varðveita gömlu götumyndina og efla ímynd neðri hluta Laugavegarins sem hluta af gamla miðbænum. Meirihluti  borgarstjórnar Reykjavíkur fékk í dag sögulegt tækifæri til að þyrma þessum húsum sem teljast til örfárra 19. aldar húsa sem eftir eru í Reykjavík og standa á upprunalegum stað, en kaus að heimila niðurrif. Við hörmum þá niðurstöðu.  

Borgaryfirvöld í gíslingu verktaka?

Borgarþróun í Reykjavík er alltaf í brennidepli.  Sem betur fer eru borgarbúar almennt vel meðvitaðir um umhverfi sitt og borgina í heild og láta sig því miklu varða hvaða stefna er tekin hverju sinni.  Íbúa- og hverfasamtök gæta hagsmuna borgarbúa og oft verður umræðan heit, sérstaklega um einstaka framkvæmd sem deilt er um hverju sinni.     

 

 

 

Flestir muna eftir hörðum átökum um staðsetningu Ráðhúss Reykjavíkur í Tjörninni á sínum tíma.  Ég er reyndar ennþá á þeirri skoðun að sú bygging hefði sómt sér betur uppi á hæð eða hól en úti í Tjörninni og mér finnst hún ennþá stinga í stúf við gömlu húsin sem raða sér hringinn í kringum Tjörnina - jafnvel þó mosagróinn vatnsveggur Ráðhússins sé til mikillar prýði í miðborginni, jafnt að vetri sem sumri. Það þarf að horfa til fjölmargra þátta við stefnumótun í borgarskipulagi.  Þar má til dæmis nefna mannlíf og menningarsögu, lífsgæði borgarbúa,  félagslega þróun og virðingu fyrir náttúrunni.    

 

 

 

Borgaryfirvöld í gíslingu verktaka?

Því er lykilspurning hver það er sem ræður för við þróun og mótun borgarskipulagsins.  Ég veit að þeir sem eru kjörnir til að stjórna borginni vilja gera það eins vel og kostur er.  En eru þeir alltaf sjálfráða?  Því miður virðist það vera svo, að verktakar ráði oft meiru um þróun tiltekinna svæða en borgaryfirvöld.  Það má orða það svo að verktakarnir fjárfesti í væntingum.  Þeir kaupa upp eignir á tilteknu svæði í trausti þess að þeir geti margfaldað fjárfestinguna síðar.  Þeir vænta þess að skipulagið verði þeim hliðhollt og þjarma jafnvel að borgaryfirvöldum til að svo megi verða.Þetta er einmitt það sem gerst hefur við Laugaveginn.  Verktakar keyptu upp fjölda gamalla húsa um leið og ljóst varð að niðurrif þeirra yrði heimilt, í trausti þess að þeir gætu byggt marfalt stærri eignir á lóðunum og þannig ávaxtað sitt pund. Það er ástæða til að óttast að hið sama verði upp á tengingum varðandi byggðaþróun í Örifirisey, því þar hafa verktakar einnig fjárfest í þeirri trú að þar rísi mikil íbúabyggð í framtíðinni.      

 

 

 

Ég ákæri

 Ég ákæri borgaryfirvöld vegna fyrirhugaðs niðurrifs tveggja af elstu húsum borgarinnar, húsanna við Laugaveg nr. 4 og 6.  Það er með ólíkindum að borgaryfirvöld skuli ekki sjá sóma sinn í að þyrma þessum húsum. Borgaryfirvöld bregðast þar með því mikilvæga hlutverki sínu að standa vörð um menningarsögu borgarinnar.  Menningarsaga okkar er einmitt vörðuð húsum á borð við Laugaveg 4 og 6 og ef þau væru færð í upprunalegt horf þá myndu þau sannarlega efla ímynd neðri hluta Laugavegarins sem hluta af ,,gamla miðbænum” sem allir þykjast vilja vernda.Þetta eru afglöp af hálfu borgaryfirvalda, en það sem kemur í staðinn eru önnur afglöp, ekki minni, því á lóðinni á að rísa fjögurra hæða steinsteypt hótelbygging.  Halda menn virkilega að þarna sé hentug aðkoma að hóteli?  Og gamla, fallega húsið á horni Laugavegs og Skólavörðustígs verður í besta falli kjánalegt þegar búið verður að setja það í þetta nýja samhengi.

Það er líka með ólíkindum að sumir skuli tala um að senda bara “kúluna á kofana” því þetta séu svo ljótir kumbaldar.  Flestöll gömul hús sem í dag eru mesta borgarprýði voru áður í niðurníðslu eða afskræmd vegna seinni tíma breytinga, eins og þessi hús eru í dag.  Umræða um skipulagsmál og borgarþróun varðar alla borgarbúa og við þurfum öll að gæta þess, kjörnir fulltrúar borgarbúa sem og borgarbúar sjálfir, að horfa á heildarmyndina og samhengið milli allra þátta í borgarþróuninni. 

Þegar við horfum til framtíðar ber okkur ekki síst skylda til að varðveita menningararfinn fyrir þær kynslóðir sem þá munu ganga um götur og torg. 

     

Eyðilegging við Laugaveg

Ábyrg framganga F-listans í borgarstjórn varðandi varðveislu eldri húsa í borginni síðastliðin ár hefur vakið jákvæða athygli. 

Frá upphafi hefur það verið á okkar stefnuskrá að 19. aldar götumynd Laugavegarins verði varðveitt.  Við höfum því margoft mótmælt  stórtækum áformum um niðurrif gamalla húsa við Laugaveg.  Ekki heyrðist þá rödd í borgarstjórn nema hjá okkar fólki um að fara bæri varlega í að rífa gömul hús eða hús sem hafa mikla þýðingu fyrir menningarsögu borgarinnar.

Gröndalshús og Alliance-húsið

Við höfum lagst gegn því að hús séu rifin upp með rótum og flutt á safn ef unnt er að finna þeim veglegan sess í borginni.  Það á m.a. við um hús skáldsins Benedikts Gröndal - Gröndalshús, sem við viljum að verði fundinn staður í Vesturbæ eða miðborginni þar sem það getur verið lifandi tákn um liðna tíma. 

Einnig stóðum við vörð um Allianz-húsið við Tryggvagötu, en því máli lyktaði farsællega þannig að það hús verður áfram verðugur minnisvarði um atvinnusögu borgarinnar.  Það verður jafnframt   lifandi miðstöð nýrrar starfsemi í borginni, því húsinu fylgir sú kvöð að þar verði lista- og menningartengd starfsemi. 

 Aðrar byggingar

Við höfum líka barist fyrir varðveislu annarra bygginga sem hafa menningarsögulegt gildi, þótt ekki séu þær gamlar.  Þannig börðumst við ein gegn fyrirhuguðu niðurrifi Austurbæjarbíós og höfðum sigur í því máli og einnig lögðumst við ein gegn sölu Heilsuverndarstöðvarinnar í stjórnartíð R-listans. Við höfum ávallt varað við því að of geyst væri farið í að heimila niðurrif húsa sem hafa ríkt menningarsögulegt gildi og birta okkur sögu íslenskrar byggingalistar á ýmsum tímaskeiðum.  Við höfum einnig lagt til að borgin styðji eigendur gamalla húsa með einhverjum hætti til að gera þeim betur kleift að halda þeim við, enda viðhald eldri húsa oft dýrt, en þau geta verið sannkallaðar perlur í borginni sé þeim vel við haldið. Þá höfum við bent á mikilvægi þess að viðhalda götumynd þar sem hún er heildstæð og í því sambandi lýst sérstökum áhyggjum af elstu húsum við Laugaveg.      

Húsin verða aldrei endurheimt

Nú hefur lokaákvörðun verið tekin um að húsin við Laugaveg 4-6 verði rifin og í stað þeirra byggt steinsteypt hótel á lóðunum.Þessi hús eiga sér merka sögu.  Húsið að Laugavegi 4 var byggt árið 1890 og var fyrsta húsið við Laugaveg sem byggt var sem atvinnuhúsnæði. Húsið að Laugavegi 6 er ennþá eldra, frá árinu 1871, og þar var Litla kaffihúsið lengi til húsa, en mörg skáld voru fastagestir á þeim stað. Við hörmum þessa niðurstöðu.  Það er með ólíkindum að Reykjavíkurborg skuli ekki sjá sóma sinn í að þyrma þessum merku húsum heldur ganga þvert gegn vilja Húsafriðunarnefndar og Borgarminjaverndar.  En þessu verður víst ekki breytt héðan af.  Því er óskandi að við hönnun og byggingu nýja hússins verði þó að minnsta kosti tekið tillit til álitsgerðar sem rýnihópur vann varðandi ytra útlit þess, svo það falli betur að götumynd en mörg önnur nýrri hús við Laugaveg gera.   

 

Og að lokum: Það er vissulega fagnaðarefni ef héðan í frá má reikna með stuðningi Vinstri Grænna gegn niðurrifsáformum á eldri húsum við Laugaveg – en það er líka miður að í tilfelli húsanna við Laugaveg 4-6 skuli sá stuðningur fyrst koma fram þegar það er um seinan.

Því verður ekki bjargað sem búið er að farga.    

Sjálfsafgreiðslusamfélag

Með aukinni almennri tæknikunnáttu gefst fólki í æ ríkara mæli kostur á að afgreiða sig sjálft. 

Bankar

Sjálfsafgreiðsla hefur fjölmarga kosti. Flestir eru þakklátir fyrir að geta nýtt sér þjónustu netbanka til að ganga frá reikningum eða millifærslum, í stað þess að standa í biðröðum í bönkum.  Eflaust spara bankarnir mikið á þessu og kúnnarnir spara sér tíma og fyrirhöfn.  Almennt finnst mér þjónusta bankanna mjög góð, en þó hef ég furðað mig á því að hún skuli ekki hafa batnað enn meira eftir að svo miklu fargi var af þeim létt.  Þá sjaldan maður þarf að fara í bankann - sem er oftast í hádeginu vegna vinnu, þá eru gömlu biðraðirnar þar.  Og það er algengt að einmitt í hádeginu skelli gjaldkerar töskum sínum undir handarkrikann og tilkynni að þær séu að fara í mat.  Þarf ekki að endurskoða þetta?  Álagið er mest í hádeginu og því ætti matarhlé starfsfólksins að vera fyrir hádegi og eftir, en alls ekki milli klukkan tólf og eitt. 

Bókasöfn

Ég er dyggur viðskiptavinur Borgarbókasafns Reykjavíkur og mæli sannarlega með því.  En fyrir skemmstu var þar tekin upp sú nýbreytni að láta viðskiptavinina afgreiða sig sjálfa.  Kúnninn kemur á bókasafnið og þarf sjálfur að finna þær bækur sem hann vill fá lánaðar.  Það getur reyndar reynst snúið, þrátt fyrir að bókum sé slegið upp í tölvu og númer þeirra fundið. Starfsfólk er hins vegar einstaklega hjálpfúst og elskulegt ef til þess er leitað. Svo afgreiðir fólk sig sjálft með bækurnar með því að renna þeim gegnum skanna og sama gildir þegar þeim er skilað.  Hið eina sem bókasafnið hlífir kúnnanum við (ennþá) er að setja bækurnar aftur á sinn stað við skilin, en það verður eflaust fljótlega, því kúnninn veit jú hvert hann sótti bókina og hlýtur því að geta skilað henni aftur á sama stað... BensínstöðvarFlestar bensínstöðvar bjóða viðskiptavinum upp á að velja milli sjálfsafgreiðslu og þjónustu.  Þó veit ég dæmi þess, að á bensínstöðvum hafa verið límdir miðar yfir orðið ÞJÓNUSTA sem á stóð SJÁLFSAFGREIÐSLA.  Það var sem sagt ekki boðið upp á neitt annað en sjálfsafgreiðslu nema eftir því væri gengið sérstaklega, sem er ekki sérlega þægilegt fyrir viðskiptavini sem kjósa ekki að dæla bensíninu sjálfir á bílinn sinn. 

Bókanir

Þeir sem fljúga oft kunna vel að meta að geta bókað sig í flug á netinu, enda er það fljótlegt, öruggt og þægilegt.  Hins vegar eru margir, sérstaklega af eldri kynslóðinni, sem hafa ekki aðgang að sítengdri tölvu og kunna hreinlega ekki á þetta.  Og þrátt fyrir að ótrúlega miklu álagi hafi verið létt af flugfélögum með tilkomu sjálfsafgreiðslu, þá hefur önnur þjónusta ekki batnað að sama skapi.  Það er til dæmis ákaflega erfitt fyrir fólk að ná sambandi við flugafgreiðslu og bókanir, þar svara róbótar sem segja að því miður séu allir þjónustufulltrúar uppteknir en símtölum verði svarað í þeirri röð sem þau berast.  Síðan tekur glymjandi lyftutónlistin við. Mér finnst hagsmunir viðskiptavinanna oft vera fyrir borð bornir.  Það má jafnvel fullyrða að fólki sé mismunað ef það er svo, að þeir sem ekki kunna, geta eða vilja nýta sér sjálfsafgreiðslu finna til vanmáttar.  Vilja fyrirtækin hundsa heilu kynslóðirnar sem hafa verið dyggir viðskiptavinir þeirra alla tíð?  Ég er sannfærð um að margur eldri borgarinn upplifir þetta þannig gagnvart flugbókunum.  Og hvað fær kúnninn í staðinn fyrir að spara alla vinnuna, til dæmis á bókasafninu?  Mér fannst sjálfri þægilegra að fara með bækurnar að afgreiðsluborði þar sem þeim var rennt í gegnum skanna, heldur en að þurfa að gera það sjálf en kúnninn er ekki spurður. Ég myndi líka gjarnan þiggja aðstoð við að finna bækurnar í hvert einasta skipti, ekki bara þegar ég gata á því og þarf að leita aðstoðar.   Það er brýnt að stofnanir og fyrirtæki hafa ávallt í huga að bjóða upp á hvoru tveggja, sjálfsafgreiðslu og þjónustu, á þann hátt að fólki finnist það ekki annars flokks hvort sem það velur.  Hagræðing í þjónustu verður að vera beggja hagur; þess sem veitir þjónustuna og þess sem þiggur hana.

Margrét Sverrisdóttir, borgarfulltrúi.  Grein þessi birtist í blaðinu þann 24. júlí síðastliðinn.

Lög sem kalla á að vera þverbrotin

Margir ráku upp stór augu þegar upplýst var að Hafrannsóknastofnun hefði alltaf gert ráð fyrir því í útreikningum sínum að brottkastið væri einungis 2% af afla.  Séstaklega mun sú tala hafa staðið í þeim sem eitthvað þekkja til í íslenskum sjávarútvegi.  Einn þekktasti aflaskipstjóri Íslands lýsti því yfir fyrir um það bil tveimur áratugum að óhætt væri að gera ráð fyrir að brottkast afla næmi 200.000 tonnum á ári.  Til að hafa allan vara á skulum við áætla að brottkast nemi helmingi af því sem aflaskipstjórinn fullyrti, og gera þar með ráð fyrir að það nemi 100.000 tonnum af þorski árlega.  Þá má reikna með að drepin hafi verið til sjós upp undir 300.000 tonn af þorski á sama tíma og lög mæltu fyrir að veiða mætti innan við 200.000 tonn, eins og verið hefur undafarin ár.  Halda menn svo virkilega að reiknilíkan Hafró standist, sem gerir ráð fyrir 2% brottkasti?  

 

Svindl og brask            Og þá á eftir að taka með í reikninginn allt svindlið og braskið í landi, sem Agnes Bragadóttir blaðamaður upplýsti svo rækilega um í Morgunblaðinu í síðustu viku.  Þær upplýsingar þurfa ekki að koma neinum á óvart.  Rammvitlaus lög eins og lögin um stjórn fiskvciða og framkvæmd þeirra, kalla á að vera þverbrotin.  Í því sambandi er nægilegt að nefna kvótaleiguna, sem veltir mörgum milljörðum árlega.  Enginn, sem leigir þorskkíló á 200 krónur, getur komið með að landi nema verðmesta fiskinn, nema hann vilji fara lóðbeint á hausinn.  Dauðblóðgaður fiskur hríðfellur í verði og er þess vegna fleygt fyrir borð.  Það þarf ekki gæftaleysi til að fiskur drepist í netum.  Talið er að í nælonnetum drepist 40% á fyrstu nóttu.  Og það þarf heldur ekki hugmyndaríkt fólk til að gera sér í hugarlund hvað verður um smáfiskinn, sem kemur í veiðarfæri togaranna.  

 

Mogginn síðastur með fréttirnar?            Allt frá upphafi kvótakerfisins hefur sá orðrómur gengið fjöllunum hærra um allt land, að í hverri höfn hafi kvótasvindl og kvótabrask verið stundað af miklum móð og er furðulegt ef hinn öflugi fréttamiðill, Morgunblaðið, er núna fyrst að fá fréttir af því.  Líklegra er að blaðið hafi sem minnst viljað af því vita, því það hefur alla tíð gengið undir sægreifum og samtökum þeirra, LÍÚ.   Og það er ekki furða þótt kvótakerfið hafi ekki eflt þorksstofninn við landið, vegna þess að það var það aldrei meginmarkmið fiskveiðistjórnarkerfisins.  Eðli þess var frá upphafi að færa auðlindir sjávarútvegarins á hendur þeirra fáu, stóru.  Og sífellt er klifað á því að um sé að ræða ,,hagræðingu” í sjávarútvegi.  Þegar upp er staðið er hætt við að sú hagræðing snúist í andhverfu sína, ennþá verri en þegar er orðið.  

 

Áfall fyrir landsbyggðina            Nú situr mestöll landsbyggðin eftir með sárt ennið, eftir að sjávarútvegsráðherra tilkynnti um niðurskurð þorskafla sem felur í sér aflasamdrátt um þriðjung frá fyrra ári.  Menn vonuðu að ný stjórnvöld tækju upp ný og gerbreytt vinnubrögð í sjávarútvegsmálum eftir reynsluna af kvótakerfinu í aldarfjórðung.  Svo virðist ekki vera og ætla má að menn muni halda áfram að ,,hagræða til helvítis” eins og sagt hefur verið.

Grein þessi birtist í Blaðinu þann 10. júlí síðastliðinn. 

 

Kynþokkafullur ráðherra

Á fimmtudaginn fór ég norður í Vatnsdal að afhjúpa minnisvarða um eina merkustu kvenréttinda konu landsins, Bíeti Bjarnhéðinsdóttur.  KRFÍ er bæði ljúft og skylt að heiðra minningu baráttukonunnar Bríetar, fyrsta formanns félagsins og það er líka sérstakt baráttumál KRFÍ að fjölga minnisvörðum um konur, sem eru alltof fáir hér á landi.

Á leiðinni heim stoppuðum við í Staðarskála og þar rak ég augun í fyrirsögn á forsíðu Séð og heyrt:  "Kattliðug og kynþokkafull".   Þar var átt við Þorgerði Katrínu Gunnarsdóttur menntamálaráðherra.  Hvenær hefur karlkyns ráðherrum verið lýst með viðlíka orðum?  Þorgerður er falleg kona, en mér finnst þetta samt niðurlægjandi lýsing á einni valdamestu konu landsins.  Höfum við séð karlkyns ráðherra líst á viðlíka hátt - jafnvel þó hann hafi verið "kynþokkafullur"? 

Göngum gegn slysum í dag

Í dag, þriðjudaginn 26. júní, standa hjúkrunarfræðingar á Landspítala-háskólasjúkrahúsi fyrir baráttugöngu gegn umferðarslysum.  Þetta er sannarlega þarft framtak og minnir vonandi sem flesta á að sumarið er tími alvarlegustu umferðarslysanna.  Baráttukveðjur og stuðningsyfirlýsingar við þetta átak hafa borist úr mörgum áttum, meðal annars frá  slökkviliðs- og sjúkraflutningafólki, lögreglu, læknum, sjúkraþjálfurum, sjúkraliðum, prestum og iðjuþjálfurum.    

 

Átaks er þörf einmitt núna

Í skýrslu Umferðarstofu um umferðarslys á Íslandi árið 2006 kom fram að banaslysum á höfuðborgarsvæðinu fjölgaði mjög mikið í fyrra miðað við árið 2005.  Þrettán manns létust í umferðinni á höfuðborgarsvæðinu, en það voru  jafnmargir og síðustu fjögur ár á undan samanlagt. Banaslysum í umferðinni á landinu öllu fjölgaði einnig verulega, úr 16 banaslysum í 28.  Fjöldi látinna í banaslysunum 28 í fyrra var 31 einstaklingur, sem er langt yfir ársmeðaltali síðustu 10 ára, sem var 24,4 látnir á ári.  Í skýrslunni kom einnig fram að flest alvarleg slys og banaslys í fyrra áttu sér stað í júlí og ágúst.  Því miður hafa hjúkrunarfræðingarnir sem að átakinu standa, lært af biturri reynslu að slysatíðnin er hæst í þeim mánuðum sem framundan eru.  Það liggur einnig fyrir að langflest banaslys verða á góðviðrisdögum um helgar.  Talið er að umferðarslys á Íslandi kosti á bilinu 20–30 milljarða króna á ári. Í flestum tilfellum eru orsakir alvarlegra umferðarslysa einhvers konar áhættuhegðun ökumanna og því er ljóst að mikilvægur þáttur í því að koma í veg fyrir slysin er breytt viðhorf og ábyrgari hegðun í umferðinni.    

 

Skelfilegar afleiðingar

 Hjúkrunarfræðingarnir, sem að átakinu standa, hafa lýst því í viðtölum að þær kvíði því iðulega að fara í vinnuna á sumrin, vitandi að komið verði með ungt, stórslasað fólk sem þarfnast mikillar hjúkrunar og á jafnvel ekki möguleika á að ná sér aftur að fullu.  Þegar sjúkrahúsvist lýkur, tekur iðulega við margra ára endurhæfing og lífsgæðin verða aldrei söm hjá þeim sem á annað borð lifa slysin af.  Hjúkrunarfræðingarnir hafa séð með eigin augum skelfilegar afleiðingar hraðaksturs og ölvunaraksturs og skora því á alla að aka ekki yfir hámarkshraða og taka fullt tillit til aðstæðna hverju sinni.  Með baráttugöngunni vilja hjúkrunarfræðingarnir vekja almenning til umhugsunar um afleiðingar hraðaksturs og þess að aka bíl undir áhrifum áfengis, fíkniefna eða lyfja.    

 

Unga fólkið ,,ódauðlega”

Því miður er það svo að fólk fær falska öryggiskennd í bílum og getur varla ímyndað sér hversu mjótt bilið er milli lífs og dauða.  Unga fólkið á sérlega erfitt með að trúa því að eitthvað komi fyrir, enda er það vitað mál að ungt fólk telur sig nánast ódauðlegt af því dauðinn virðist svo fjarlægur.  Það hvarflar heldur ekki að þeim að þau missi stjórn á bíl eða bifhjóli þó þau gefi hressilega inn á stuttum vegaspotta.Alþjóðaheilbrigðismálastofnunin - WHO, hefur skilgreint afleiðingar umferðarslysa sem eitt stærsta heilbrigðisvandamál sem heimurinn stendur frammi fyrir í dag.  Á degi hverjum deyja rúmlega 3.000 manns í umferðarslysum í heiminum. Þess vegna er svo brýnt að efla vitund almennings um umferðaröryggi og minna á að hver einasti ökumaður getur lagt sitt af mörkum til að bæta það.  Viðhorf og framkoma okkar allra í umferðinni skiptir máli.  Ég hvet alla til að styðja þetta framtak hjúkrunarfræðinga á Landspítala-háskólasjúkrahúsi og taka þátt í göngunni í dag.  Lagt verður af stað frá sjúkrabílamóttöku Landspítalans við Hringbraut, Eiríksgötumegin kl. 17 og gengið verður að þyrlupalli sjúkrahússins í Fossvogi.  Stuðningur við þetta átak getur vakið marga til umhugsunar um mikilvægi þess að gæta fyllstu varúðar í umferðinni og þar með bjargað dýrmætum mannslífum það sem eftir lifir sumars.    

Fóstureyðing Down heilkennis - álösum ekki foreldrum

Á árum áður vann ég með þroskaheftum og vangefnum.  Ég kynntist einstaklingum með Down-heilkenni.  Margir þeirra eru einstaklega glaðværar og yndislegar manneskjur sem lifa hamingjuríku lífi og auðga beinlínis líf allra sem kynnast þeim.  En sumir voru alvarlega vangefnir sjúklingar sem voru alveg ófærir um að sjá um sig sjálfir.  Í Kastljósi í kvöld voru þessi mál rædd og þar sagði spyrillinn að Down Syndrome væri af sumum talin ,,frekar væg fötlun".  Mér finnst þessi orðræða mjög villandi.  Það er ekki svo einfalt að einungis sé um að ræða ,,þroskafrávik" þó kannski megi nota það orð um hluta þessa hóps. 

Sú hneykslun sem fjölmiðlar hafa gefið til kynna vegna þess að meirihluti foreldra sem fá að vita að fóstur þeirra sé með þetta heilkenni lætur eyða þeim, er ekki við hæfi.  Við megum ekki álasa þeim foreldrum sem ákveða að eignast ekki fatlað barn vegna þess að ómögulegt er að segja til um hversu alvarlega fatlað það verður.  Sú ákvörðun er alltaf geysilega erfið og örugglega tekin með hag barnsins að leiðarljósi.